Jod to pierwiastek występujący w wodzie morskiej i solankach, ale także produktach spożywczych np. rybach, mleku, warzywach czy jajach pochodzących z obszarów występowania jodu. 75% jodu który jest zmagazynowany w naszym organizmie znajduje się w tarczycy – narząd ten ma wpływ na wiele funkcji naszego organizmu – od psychiki po układ hormonalny. Podstawowym rodzajem soli używanym do produkcji tzw. soli kuchennej (czy też soli stołowej) jest sól kamienna. Sól ta jest produkowana z minerału znanego jako halit, występującego w formie skał zbudowanych w ok. 98% z chlorku sodu. Takie skały występują pod ziemią i są wydobywane w kopalniach soli. Radiojod jest stosowany w schorzeniach tarczycy, których mamy do czynienia z jej nadczynnością, czyli nadprodukcją hormonów tarczycowych. Wyróżniamy tu m.in. chorobę Gravesa-Basedowa, łagodne pojedyncze zmiany guzkowe, wole wieloguzkowe lub rozlane. Radioaktywny izotop jodu często znajduje zastosowanie również w chorobach Pył znad Sahary nad Polską - MAPA występowania. M.C. 2019-04-24 12:58 Jeśli chcecie dowiedzieć się, gdzie i kiedy dokładnie można się spodziewać saharyjskiego pyłu w Polsce, można Niedobór tego pierwiastka sprawia, że tarczyca nie może wyprodukować odpowiedniej ilości T3 i T4 i pojawiają się objawy niedoczynności spowodowane nie chorobą, tylko brakiem jodu. Zazwyczaj objawy ustępują całkowicie po wzbogaceniu pożywienia w jod. Z tego powodu w Polsce sprzedaje się jodowaną sól kuchenną. Vay Tiền Trả Góp Theo Tháng Chỉ Cần Cmnd Hỗ Trợ Nợ Xấu. Fot.: AlexLMX / Getty Images Od 1997 r. jod znajduje się w soli kuchennej jodowanej, dzięki czemu zmniejszył się w Polsce odsetek przypadków chorych z powodu niedoboru tego pierwiastka. Warto pozyskiwać go z innych naturalnych źródeł w postaci produktów spożywczych, np. ryb. U człowieka jod jest pierwiastkiem znajdującym się przede wszystkim w tarczycy. Jest konieczny do procesu syntezy hormonów tego gruczołu. Jod warunkuje wobec tego prawidłowe funkcje tarczycy, przez co pośrednio wpływa na odpowiedni rozwój, pracę mózgu, układu kostnego, nerwowego, a nawet pokarmowego czy sercowo-naczyniowego. Właściwa praca tarczycy przekłada się na odpowiednie przemiany białek, tłuszczów, węglowodanów oraz witamin. Te z kolei procesy mają wpływ na wzrost i dojrzewanie komórek czy termogenezę. Niedobory jodu u lodzi były często obserwowane na świecie. Obecnie w dobie soli jodowanej tych niedoborów właściwie nie ma. Źródła jodu Jod jest pierwiastkiem, który nie jest magazynowany w organizmie tak, jak np. żelazo. Musi więc być stale dostarczany z dietą. Okazuje się, że jod w pewnym stopniu może również zostać wchłonięty przez skórę czy układ oddechowy. Niedostateczna podaż jodu skutkuje jego niedoborem, a to przekłada się na znaczne problemy zdrowotne. Dlatego konieczne jest odpowiednie spożycie jodu. Jest on pierwiastkiem dość dobrze wchłanianym z przewodu pokarmowego, choć oczywiście wiele substancji w pożywieniu może zaburzyć ten proces. Należą tu np. glukozynolany, czyli substancje wolotwórcze, siarkocyjanki, fluorki, magnez, żelazo i wapń. Zapotrzebowanie na jod u osób dorosłych to 95 µg na dobę. Wzrasta prawie dwukrotnie u kobiet w ciąży i karmiących piersią. Dlaczego tak ważne jest zapewnienie źródeł jodu w diecie? Niedobór jodu może doprowadzić do znacznych zaburzeń np. w zakresie pracy mózgu, co objawia się upośledzeniem zdolności uczenia się, pamięci czy kojarzenia. U kobiet w ciąży niedobór jodu prowadzi do niedorozwoju mózgu dziecka i kretynizmu. Od 1997 r. w Polsce wprowadzono nakaz wzbogacania soli kuchennej w jod. Ma to na celu zmniejszyć zapadalność na choroby tarczycy. Jednak nie oznacza to, że należy spożywać więcej soli. Ma ona bowiem również wady, jak np. generowanie nadciśnienia tętniczego, przez co przyczynia się do chorób sercowo-naczyniowych, jeśli spożywana jest w nadmiernej ilości. Poza właściwą dietą nie ma potrzeby suplementacji jodu. To zalecenie dotyczy jedynie kobiet w ciąży, u których istotnie wzrasta zapotrzebowanie na ten pierwiastek. Zbyt duże spożycie jodu ma również niekorzystne działanie. Może objawiać się podrażnieniem błon śluzowych układu oddechowego, nadmierną produkcją śliny, zaburzeniami motoryki przewodu pokarmowego. Zbyt duże dawki jodu mogą doprowadzić nawet do zaburzeń rytmu serca. Zobacz film: Jak rozpoznać, że tarczyca choruje? Źródło: Stylowy agazyn Jakie wyróżnia się źródła jodu? Najwięcej jodu (poza solą) znajduje się w rybach i owocach morza. Jednak w diecie może pojawić się wiele innych produktów bogatych w ten pierwiastek. Niektóre kraje wprowadziły także jodowanie pasz, ponieważ ilość jodu w paszy przekłada się na jego zawartość w produktach pochodzących odzwierzęcych. Bogate źródła jodu to przede wszystkim: sól kuchenna jodowana, dorsz, mintaj. Troszkę mniej jodu dostarczają: makrela, ser żółty tłusty, orzechy laskowe, tuńczyk, sardynka. Nie bez znaczenia, choć ze znacznie mniejszą zawartością jodu, pozostają: jajka, mleko, groszek, płatki owsiane, szpinak, brokuły, czekolada, banan, fasola, biały ryż, migdały. Czy artykuł okazał się pomocny? Jod (I) w organizmie człowieka znajduje się przede wszystkim w tarczycy. Jest niezbędny do wytwarzania hormonów tarczycy: tyroksyny i trijodotyroniny. Hormony te wpływają na prawidłowy rozwój oraz funkcjonowanie mózgu, układu nerwowego i układu kostnego. Biorą udział w przemianach wielu składników, np. białek, tłuszczu, węglowodanów i witamin. Regulują procesy wzrostu i dojrzewania komórek. Odpowiadają za utrzymanie prawidłowej temperatury ciała. Jod jest także jednym z najsilniejszych antyoksydantów i wykazuje działanie ochronne w procesach zapalnych oraz nowotworowych. Fot. Jod należy do składników odżywczych, które nie są magazynowane w organizmie człowieka, i musi być dostarczany z dietą. Pewne ilości tego pierwiastka mogą być również absorbowane z powietrza przez układ oddechowy i skórę. Niedostateczna podaż jodu prowadzi do wystąpienia jego niedoborów w organizmie człowieka. Niedobory jodu u ludzi są często obserwowane na świecie. W ich wyniku w organizmie dochodzi do powiększenia tarczycy (wole), częściej występują choroby tarczycy, w tym rak tarczycy. Pojawiają się także doniesienia wskazujące, że niedobory tego pierwiastka mogą zwiększać częstość wystąpienia raka żołądka. Niedobory jodu mogą prowadzić do zaburzeń pracy mózgu, objawiających się np. ograniczeniem zdolności uczenia się, zapamiętywania i kojarzenia. Znaczny niedobór jodu u kobiet w ciąży może powodować nieodwracalny niedorozwój mózgu u płodu i kretynizm; może być również przyczyną zaburzeń rozrodczości i większej śmiertelności dzieci. Ze względu na powszechność występowania niedoborów jodu wiele krajów, w tym Polska, wprowadziło profilaktykę jodową, mającą na celu zmniejszenie zapadalności na choroby tarczycy. W Polsce od 1997 r. na terenie całego kraju stosuje się obligatoryjne wzbogacanie soli kuchennej przeznaczonej do bezpośredniego spożycia w jod w ilości 2,3 ± 0,77 mg w 100 g soli kuchennej, co odpowiada 30 ± 10 mg jodku potasu (KI) lub 39,13 ± 13 mg jodanu potasu na kilogram soli. Należy podkreślić, że stosowanie profilaktyki jodowej z użyciem soli jodowanej nie oznacza zwiększenia spożycia soli w diecie, ponieważ może to być przyczyną częstszego występowania nadciśnienia tętniczego i chorób serca. Aby ograniczyć możliwość przedawkowania jodu i wynikające z tego ryzyko wystąpienia zaburzeń na tle nadczynności tarczycy, obowiązek jodowania ograniczony został do soli przeznaczonej do bezpośredniego spożycia. Po kilkuletnim okresie profilaktyki jodowej stwierdzono, że system jest efektywny i bezpieczny. W wyniku tego Polska w ocenie WHO została przesunięta z grupy krajów niedoborowych w jod do krajów europejskich z wystarczającą podażą jodu na poziomie populacyjnym, z zaznaczeniem potrzeby kontynuacji programu w kolejnych latach jako warunku utrwalenia uzyskanych wyników i całkowitego ustąpienia wola w młodym pokoleniu. Zgodnie z zaleceniami WHO w przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią wskazuje się na potrzebę suplementacji jodem w dawce 100–150 µg/d. Podkreśla się również potrzebę zwiększenia spożycia żywności o naturalnie znacznej zawartości jodu, czyli ryb morskich, mleka, owoców morza, warzyw i owoców oraz wód mineralnych o stężeniu jodków 100–200 µg/l. Przy prowadzeniu profilaktyki jodowej nie można zapominać o grupie osób, u których nadmierne ilości jodu mogą wywoływać nadczynność tarczycy. Nadmierne spożycie jodu z dietą oraz stosowanie suplementów diety zawierających jod może prowadzić do wystąpienia niekorzystnych skutków zdrowotnych, objawiających się ślinotokiem, podrażnieniem błon śluzowych układu oddechowego lub zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego (wymioty, biegunka). U części osób mogą wystąpić: wole oraz nowotwory. Przy większych dawkach jodu występuje białkomocz i zaburzenia pracy serca. Największe ilości jodu znajdują się w żywności pochodzenia morskiego, tj. rybach i owocach morza. Ważne źródła tego pierwiastka w diecie to mleko i jego przetwory. Zawartość jodu w tych produktach zależy od jego ilości w paszy, którą spożywają zwierzęta. W niektórych krajach stosuje się jodowanie pasz. Mniejszą zawartością jodu charakteryzują się warzywa, owoce i produkty zbożowe. Zawartość jodu w 100 g przykładowych produktów spożywczych przedstawiono w tabeli 1. Tabela 1. Zawartość jodu w 100 g wybranych produktów spożywczych produkt jod (µg) sól kuchenna, jodowana 2293,0 dorsz świeży 110,0 mintaj świeży 103,0 makrela wędzona 40,0 ser edamski tłusty 30,0 sardynka w pomidorach 25,0 tuńczyk w oleju 25,0 orzechy laskowe 17,0 brokuły 15,0 szpinak 12,0 ser brie pełnotłusty 11,2 jaja kurze całe 9,5 płatki owsiane 5,9 czekolada mleczna 5,5 groszek zielony 4,4 salami popularne 4,1 ser twarogowy półtłusty 3,7 mleko 0,5% tł. 3,4 jogurt truskawkowy 1,5% tł. 3,3 wątroba wieprzowa 3,1 kapusta biała 3,0 fasola biała, nasiona suche 3,0 banan 2,8 bułki pszenne zwykłe 2,8 kakao 16%, proszek 2,8 chleb żytni razowy 2,7 mleko 3,5% tł. 2,7 czekolada gorzka 2,3 ryż biały 2,2 migdały 2,0 wieprzowina, karkówka 1,8 jabłko 1,6 karp świeży 1,5 wieprzowina, schab 1,5 pomarańcza 1,2 pomidor 1,1 szynka wieprzowa, gotowana 1,0 płatki kukurydziane 0,9 wołowina, pieczeń 0,8 Na podstawie: Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005. Jod z produktów spożywczych jest na ogół dobrze wchłaniany (ok. 90%), w żywności mogą jednak występować substancje utrudniające jego przyswajanie, takie jak glukozynolany – substancje wolotwórcze występujące w roślinach z rodziny krzyżowych (w przypadku dostatecznej podaży jodu substancje te nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzi), glikozydy, siarkocyjanki, fluorki, wapń, magnez i żelazo. Średnie zapotrzebowanie na jod dla osób dorosłych wynosi 95 µg/d. Większe zapotrzebowanie na ten pierwiastek wyznaczono dla kobiet w ciąży – 160 µg/d, i dla kobiet karmiących – 210 µg/d (Jarosz M., Bułhak-Jachymczyk B., 2008).

mapa występowania jodu w polsce